Παρά τις συλλήψεις και την άγρια τρομοκρατία άρχισε να αναπτύσσεται από τις πρώτες ημέρες του πραξικοπήματος ένα αντιδικτατορικό κίνημα από τις παράνομες οργανώσεις και μεμονωμένους αγωνιστές.
Εκεί όπου είχαν σκάψει και σπείρει οι παράνομες αντιδικτατορικές οργανώσεις, είχε αρχίσει να φυτρώνει ένα ανατρεπτικό νεολαιίστικο κίνημα που ενσωμάτωνε όχι μόνο τις καλύτερες παραδόσεις του λαϊκού κινήματος, αλλά και εμπνεόταν από το διεθνές αντιπολεμικό κίνημα, από το γαλλικό Μάη-Ιούνη του '68, από το μεγαλειώδη αγώνα του βιετναμέζικου λαού να αποτινάξει τον αμερικανικό ζυγό.
Συγκροτήθηκε το ΠΑΜ (Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο) με επικεφαλής τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Νίκο Δήμου, τον Αντώνη Μπριλλάκη, τον Γιώργο Βότση κ.α Μερικές ημέρες αργότερα δημιουργήθηκε η "Δημοκρατική Αμυνα" στην οποία μετείχαν ο Σάκης Καράγιωργας, ο Βασίλης Φίλιας, ο Στέλιος Νέστωρ κ.α. Αλλα πολιτικοποιημένα άτομα, κυρίως από τον κεντρώο χώρο, όπως ο Αντώνης Λιβάνης, ο Λευτέρης Βερυβάκης, ο Απόστολος Κακλαμάνης, ο Στάθης Γιώτας δημιούργησαν τον "Δημοκρατικό Σύνδεσμο". Τα άτομα αυτά αποτέλεσαν τον πυρήνα του ΠΑΚ Ελλάδας που δημιουργήθηκε αργότερα.
Στις 27 Ιουλίου μέλη του ΠΑΜ στην Αθήνα, συνέδεσαν δυο μεγάφωνα με μαγνητόφωνο σε πολυκατοικία στην οδό Πανεπιστημίου και μετέδωσαν εκπομπή με αντιδικτατορικά συνθήματα. Το ίδιο συνέβη στην παραλία της Θεσσαλονίκης, μπροστά στο Λευκό Πύργο, όπου ξαφνικά από ένα καροτσάκι μωρού στο οποίο είχε τοποθετηθεί μαγνητόφωνο, άρχισαν να ακούγονται συνθήματα κατά της Χούντας. Στη διάρκεια του φθινοπώρου αυτοσχέδιες βόμβες εξερράγησαν στην Αθήνα. Η Χούντα προέβη σε συλλήψεις, δίκες και καταδίκες, υπευθύνων και μη σε εξορία σε ξερονήσια του Αιγαίου. Χαρακτηριστική ήταν η δίκη των στελεχών του "Πατριωτικού Μετώπου". Στις 27 Οκτωβρίου 1967 το Εκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών καταδίκασε τον Κώστα Φιλίνη και τον Ιωάννη Λελούδα σε ισόβια δεσμά και 15 χρόνια φυλακή τους Ι.Παπαηλιόπουλο, Σύλβα Ακρίτα, Αννα Παπανικόλα, ΚΛειβαδίτη, Ηλ. Μπετζέλο και Γ.Μπεζεριάνο για αντίσταση κατά της αρχής.
Το ΠΑΚ ιδρύθηκε στις 27 Φεβρουαρίου του 1968 στη Σουηδία από τον Ανδρέα Παπανδρέου. Στόχος του ΠΑΚ ήταν η αποτελεσματικότερη οργάνωση του αγώνα κατά της Χούντας και για την επίτευξή του θα χρησιμοποιούνταν κάθε μέσο, ακόμη και ένοπλη αντίσταση στο καθεστώς.
Εκεί όπου είχαν σκάψει και σπείρει οι παράνομες αντιδικτατορικές οργανώσεις, είχε αρχίσει να φυτρώνει ένα ανατρεπτικό νεολαιίστικο κίνημα που ενσωμάτωνε όχι μόνο τις καλύτερες παραδόσεις του λαϊκού κινήματος, αλλά και εμπνεόταν από το διεθνές αντιπολεμικό κίνημα, από το γαλλικό Μάη-Ιούνη του '68, από το μεγαλειώδη αγώνα του βιετναμέζικου λαού να αποτινάξει τον αμερικανικό ζυγό.
Συγκροτήθηκε το ΠΑΜ (Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο) με επικεφαλής τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Νίκο Δήμου, τον Αντώνη Μπριλλάκη, τον Γιώργο Βότση κ.α Μερικές ημέρες αργότερα δημιουργήθηκε η "Δημοκρατική Αμυνα" στην οποία μετείχαν ο Σάκης Καράγιωργας, ο Βασίλης Φίλιας, ο Στέλιος Νέστωρ κ.α. Αλλα πολιτικοποιημένα άτομα, κυρίως από τον κεντρώο χώρο, όπως ο Αντώνης Λιβάνης, ο Λευτέρης Βερυβάκης, ο Απόστολος Κακλαμάνης, ο Στάθης Γιώτας δημιούργησαν τον "Δημοκρατικό Σύνδεσμο". Τα άτομα αυτά αποτέλεσαν τον πυρήνα του ΠΑΚ Ελλάδας που δημιουργήθηκε αργότερα.
Στις 27 Ιουλίου μέλη του ΠΑΜ στην Αθήνα, συνέδεσαν δυο μεγάφωνα με μαγνητόφωνο σε πολυκατοικία στην οδό Πανεπιστημίου και μετέδωσαν εκπομπή με αντιδικτατορικά συνθήματα. Το ίδιο συνέβη στην παραλία της Θεσσαλονίκης, μπροστά στο Λευκό Πύργο, όπου ξαφνικά από ένα καροτσάκι μωρού στο οποίο είχε τοποθετηθεί μαγνητόφωνο, άρχισαν να ακούγονται συνθήματα κατά της Χούντας. Στη διάρκεια του φθινοπώρου αυτοσχέδιες βόμβες εξερράγησαν στην Αθήνα. Η Χούντα προέβη σε συλλήψεις, δίκες και καταδίκες, υπευθύνων και μη σε εξορία σε ξερονήσια του Αιγαίου. Χαρακτηριστική ήταν η δίκη των στελεχών του "Πατριωτικού Μετώπου". Στις 27 Οκτωβρίου 1967 το Εκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών καταδίκασε τον Κώστα Φιλίνη και τον Ιωάννη Λελούδα σε ισόβια δεσμά και 15 χρόνια φυλακή τους Ι.Παπαηλιόπουλο, Σύλβα Ακρίτα, Αννα Παπανικόλα, ΚΛειβαδίτη, Ηλ. Μπετζέλο και Γ.Μπεζεριάνο για αντίσταση κατά της αρχής.
Το ΠΑΚ ιδρύθηκε στις 27 Φεβρουαρίου του 1968 στη Σουηδία από τον Ανδρέα Παπανδρέου. Στόχος του ΠΑΚ ήταν η αποτελεσματικότερη οργάνωση του αγώνα κατά της Χούντας και για την επίτευξή του θα χρησιμοποιούνταν κάθε μέσο, ακόμη και ένοπλη αντίσταση στο καθεστώς.
Για μια συνολικότερη -αλλά αρκετά συνοπτική- παρουσίαση των αντιστασιακών οργανώσεων, ο αναγνώστης μπορεί να καταφύγει στο κείμενο του Γιώργου Γιαννόπουλου, μέλους της ΔΑ και στη συνέχεια του ΠΑΚ "Οι αντιστασιακές δυνάμεις μετά το πραξικόπημα", στο συλλογικό έργο "Η Ελλάδα κάτω από στρατιωτικό ζυγό", που πρωτοκυκλοφόρησε το 1972 στην Αγγλία (Αθήνα 1976, εκδόσεις Παπαζήση) καθώς και σε σχετική έρευνα του Γιάννη Φλώρου ( "Αντιστασιακές οργανώσεις στη δικτατορία. Στοιχεία για την εμφάνιση και τη δράση τους") στο περιοδικό "Αντί" (τχ.344, 17/4/87). Βοήθεια όσον αφορά πρόσωπα και ημερομηνίες μας πρόσφερε και το βιβλίο των Κ. Χατζηδάκη & Θ. Μίχου "Οι μεν και οι δε, 1967-1974" (Αθήνα 1975, εκδόσεις Τομή), που υποφέρει ωατόσο από τη συνήθη προχειρότητα των πολιτικών εκδόσεων της εποχής στην εκδοτική επιμέλειά του. Απογοητευτική είναι αντίθετα η μοναδική μονογραφία που κυκλοφορεί για το εργατικό κίνημα της εποχής (Ματίνας Λέτσα "Εργατικοί αγώνες στην περίοδο της δικτατορίας", Αθήνα χχ, εκδόσεις Αφών Τολίδη), καθώς στο μεγαλύτερο μέρος του πρόκειται για κατά λέξη αντιγραφή παλιότερου έργου του Θεόδωρου Θεοδώρου ("Στοιχεία για την εργατική τάξη σήμερα", Αθήνα 1974, εκδοτική ομάδα Εργασία). Για το φοιτητικό κίνημα του 1972-73 υπάρχει πλήθος δημοσιευμάτων, με πιο αξιόλογο (και πρόσφατο) το βιβλίο του Ολύμπιου Δαφέρμου "Το αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα, 1972-73" (Αθήνα 1992, Θεμέλιο). Ως πρώτη καταγραφή, κλασικό είναι το "Φοιτητικό κίνημα και δικτατορία" του δημοσιογράφου τότε των "Νέων" Μηνά Παπάζογλου (Αθήνα 1975, εκδόσεις Επικαιρότητα), ενώ ο Σταύρος Λυγερός ("Φοιτητικό κίνημα και ταξική πάλη στην Ελλάδα" (Αθήνα 1977) ασχολείται περισσότερο με την πάλη γραμμών στο εσωτερικό του κινήματος. Για τα γεγονότα της ίδιας περιόδου αλλά και για μια λίστα των περισσότερων (αλλά όχι όλων) βομβών που εξερράγησαν στην περιοχή της πρωτεύουσας από το 1967 μέχρι το 1974, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να ανατρέξουν στις πρώτες σελίδες της έκδοσης της Αυτόνομης Πρωτοβουλίας Πολιτών για τη Μεταπολίτευση ("Αυτοί οι αώνες συνεχίζονται", Αθήνα 1983 κι επανέκδοση Θεσ/νίκη 1996).
Αφήσαμε για το τέλος τις προσωπικές αφηγήσεις. Για την ίδρυση και τους πρώτους μήνες του ΠΑΜ μπορεί κανείς να ανατρέξει στις δημοσιευμένες μαρτυρίες των Μίκη Θεοδωράκη ("Το χρέος", τ.Α', Ρώμη 1971, εκδόσεις Τετράδια της Δημοκρατίας) και του Γιώργου Βότση ("Σε μαύρο φόντο", Αθήνα 1983, Εξάντας). Πλήθος πληροφοριών για τη δράση των αντιδικτατορικών οργανώσεων του κεντρώου χώρου περιέχονται στο πρόσφατο βιβλίο του Παναγιώτη Κρητικού ( "Αντίσταση κατά της δικτατορίας, 1967-1974", Αθήνα 1996, εκδ. Καλέντης) και στην αυτοβιογραφία του Βασίλη Φίλια ("Τα αξέχαστα και τα λησμονημένα", Αθήνα 1997, εκδ. Παπαζήσης). Για τις οργανώσεις της άκρας αριστεράς, μοναδική είναι η (υπό τύπο νουβέλας) αφήγηση του Τάσου Δαρβέρη για τη "Λαϊκή Πάλη" της Θεσσαλονίκης ("Μια Ιστορία της νύχτας, 1967-74", Θεσσαλονίκη 1983, εκδόσεις Τρίλοφος).
Αφήσαμε για το τέλος τις προσωπικές αφηγήσεις. Για την ίδρυση και τους πρώτους μήνες του ΠΑΜ μπορεί κανείς να ανατρέξει στις δημοσιευμένες μαρτυρίες των Μίκη Θεοδωράκη ("Το χρέος", τ.Α', Ρώμη 1971, εκδόσεις Τετράδια της Δημοκρατίας) και του Γιώργου Βότση ("Σε μαύρο φόντο", Αθήνα 1983, Εξάντας). Πλήθος πληροφοριών για τη δράση των αντιδικτατορικών οργανώσεων του κεντρώου χώρου περιέχονται στο πρόσφατο βιβλίο του Παναγιώτη Κρητικού ( "Αντίσταση κατά της δικτατορίας, 1967-1974", Αθήνα 1996, εκδ. Καλέντης) και στην αυτοβιογραφία του Βασίλη Φίλια ("Τα αξέχαστα και τα λησμονημένα", Αθήνα 1997, εκδ. Παπαζήσης). Για τις οργανώσεις της άκρας αριστεράς, μοναδική είναι η (υπό τύπο νουβέλας) αφήγηση του Τάσου Δαρβέρη για τη "Λαϊκή Πάλη" της Θεσσαλονίκης ("Μια Ιστορία της νύχτας, 1967-74", Θεσσαλονίκη 1983, εκδόσεις Τρίλοφος).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου